Tedbir nafakası, boşanma veya ayrılık davası açıldığında, davanın devam ettiği süre boyunca, maddi olarak zor duruma düşecek olan eşe veya velayeti geçici olarak verilen tarafın çocuklarına, diğer eş tarafından ödenen geçici bir nafaka türüdür. Türk Medeni Kanunu md. 169’a dayanan bu nafakanın amacı, dava sonuçlanana kadar tarafların ve çocukların mevcut yaşam standartlarını korumak ve dava sebebiyle mağduriyet yaşamalarını önlemektir.
Tedbir Nafakası Şartları Nelerdir ve Nasıl Talep Edilir?
Tedbir nafakasının en önemli özelliği, davanın esasına (yani kimin haklı kimin haksız olduğuna) girmeden, tarafların ve çocukların mevcut yaşam düzenini korumak için hızla karar verilmesidir. Bu nedenle şartları, davanın sonunda hükmedilen yoksulluk nafakası veya iştirak nafakasından farklıdır. Boşanma davasında nafaka konusu uzman ve deneyimli bir avukat aracılığı ile ele alınması tavsiye edilmektedir.
Tedbir Nafakasının Şartları
Tedbir nafakasına hükmedilmesi için, nafaka talep eden eşin boşanmadaki kusur durumuna bakılmaz. Kısaca boşanma sebeplerinden hiçbirisi bu konuda belirleyici değildir. Yani, aldatan, evi terk eden, şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma veya ağır kusurlu olan eş dahi, dava süresince yoksulluğa düşecekse, diğer eşin mali gücü oranında tedbir nafakası alabilir. Hakimin bu aşamada odaklandığı tek şey, tarafların ve çocukların ‘geçici’ mağduriyetini önlemektir. Temel şartlar şunlardır:
- Açılmış Bir Dava Olmalı: Boşanma veya ayrılık davasının açılmış ve davanın halen devam ediyor olması ilk şarttır.
- Ayrı Yaşama ve İhtiyaç Durumu: Tarafların dava sebebiyle ayrı yaşamaya başlaması ve bu ayrılık yüzünden bir eşin veya çocukların maddi zorluğa düşecek olması gerekir.
- Ödeme Gücü: Nafaka ödeyecek olan eşin, bu nafakayı ödeyebilecek bir gelirinin veya mal varlığının bulunması gerekir. Hakim, her iki tarafın da ekonomik durumunu (SOSYAL EKONOMİK DURUM ARAŞTIRMASI) hızla değerlendirir.
Tedbir Nafakası Talebi
Evet. Tedbir nafakasının en kritik farklarından biri, Yoksulluk veya İştirak nafakasının aksine, talep edilmese dahi hakim tarafından re’sen (kendiliğinden) karara bağlanabilmesidir. (TMK m. 169). Hakim, dava dosyasını incelerken bir eşin veya çocukların mağdur olacağını öngörürse, taraflardan bir talep gelmesini beklemeden tedbir nafakasına hükmedebilir.
Ancak, uygulamada, mağduriyetini ve ihtiyaçlarını bir dilekçe ile net bir şekilde belirten (yani tedbir nafakası talebi olan bir dilekçe sunan) tarafın, istediği miktara yakın bir sonuç alması daha olasıdır.
Boşanma davaları ve nafaka konusu ile ilgili olarak daha önce yazmış olduğumuz Boşanan Kadının Hakları başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Tedbir Nafakası Ne Kadar? (Hakim Miktarı Neye Göre Belirler?)
Tedbir nafakası miktarının belirlenmesinde kanunda belirtilmiş net bir formül veya “maaşın %X’i” gibi sabit bir oran yoktur. Hakim, miktarı belirlerken tek bir ilkeye göre hareket eder: “Hakkaniyet” ilkesi.
Hakkaniyet, her iki tarafın da mağdur edilmemesi demektir. Hakim, bu dengeyi kurabilmek için tarafların Sosyal ve Ekonomik Durum Araştırması (SED Araştırması) yapılmasını ister. Bu araştırma ile tarafların gelirleri, mal varlıkları, borçları ve yaşam standartları belirlenir.
Tedbir nafakası, eş için ve çocuk için olmak üzere iki farklı temelde hesaplanır:
Eş İçin Tedbir Nafakası
Amaç: Eşin, dava süresince mevcut yaşam standardını mümkün olduğunca korumasıdır. Hesaplama: Hakim, nafaka talep eden eşin ihtiyaçlarını (kira, faturalar, gıda, ulaşım gibi zorunlu giderler) ve nafaka ödeyecek eşin gelirini karşılaştırır. Burada amaç, bir tarafı zenginleştirmek değil, dava sebebiyle “yoksulluğa düşmesini” engellemektir.
Çocuk İçin Tedbir Nafakası
Amaç: Çocuğun “üstün yararı”dır. Dava sürecinden en az etkilenmesi hedeflenir. Hesaplama: Bu hesaplama daha somuttur. Çocuğun yaşına ve ihtiyaçlarına göre;
- Barınma (kira payı)
- Beslenme
- Eğitim (okul taksiti, servis ücreti, kreş ücreti, kırtasiye)
- Sağlık (ilaç, tedavi masrafları)
- Giyim gibi masrafları dikkate alınır. Bu nafaka, velayeti geçici olarak kime verildiyse o tarafa ödenir.
Özetle: Tedbir nafakası ne kadar? sorusunun cevabı, sizin ve karşı tarafın sunduğu delillere bağlıdır. İhtiyaçlarınızı ne kadar somut belgelerle (faturalar, kira sözleşmesi, okul aidat makbuzu) ortaya koyarsanız ve karşı tarafın gelirini (maaş bordrosu, mal varlığı) ne kadar net ispatlarsanız, hakim “hakkaniyet” ilkesini o kadar lehinize uygular.
Konu ile ilgili olarak Anlaşmalı Boşanma Davası ve Şartları başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Bağlanan Tedbir Nafakasına İtiraz Edilebilir mi?
Evet. Tedbir nafakası, davanın başında, genellikle tam bir ekonomik araştırma yapılmadan, “ihtiyati tedbir” niteliğinde verilen geçici bir ara karardır. Bu nedenle, bu karara karşı istinaf veya temyiz gibi üst mahkeme yolları kapalıdır. Ancak bu, karara hiç itiraz edilemeyeceği anlamına gelmez.
Eğer bağlanan nafaka miktarının haksız, gelirinize oranla çok yüksek veya karşı tarafın ihtiyaçlarından fazla olduğunu düşünüyorsanız, kararı veren aynı mahkemeye itiraz edebilirsiniz.
Tedbir Nafakası İtiraz Süreci ve Sebepleri
İtiraz, tedbir nafakası itiraz dilekçesi ile yapılır. Bu dilekçede, nafakanın neden “hakkaniyete” aykırı olduğu somut delillerle açıklanmalıdır.
Başlıca İtiraz Sebepleri:
- Gelirinizin Düşük Olması: Mahkemenin, gelirinizi olduğundan yüksek hesapladığını veya giderlerinizi (kredi, borç, kira) dikkate almadığını ispatlamak.
- Karşı Tarafın İhtiyacının Olmaması: Nafaka bağlanan eşin aslında çalışıp gelir elde ettiğini (kayıt dışı bile olsa) veya iddia ettiği kadar masrafı olmadığını (örn: aile evinde yaşaması, kira ödememesi) kanıtlamak.
- Karşı Tarafın Kusuru (İstisnai Durum): Kural olarak kusura bakılmaz. Ancak, sırf nafaka almak için haksız yere evi terk edip dava açan veya geliri olmasına rağmen kötü niyetle işten çıkan eşin durumu “hakkın kötüye kullanılması” olarak değerlendirilebilir ve bu durum itirazda belirtilebilir.
Tedbir Nafakası İtiraz Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Açıklama Metni: İnternetten bulunan taslak dilekçeler, sizin özel durumunuzu yansıtmayacağı için genellikle başarısız olur. Etkili bir itiraz dilekçesi, bir boşanma avukatı tarafından hazırlanmalı ve şu unsurları mutlaka içermelidir:
- Davanın Esas Numarası: Hangi dosyaya itiraz edildiğini belirtir.
- Kararın Tarihi: Hangi tarihli ara karara itiraz edildiğini yazar.
- İtirazın Sebepleri (En Önemli Kısım): Yukarıda belirtilen sebeplerden hangisine dayanıyorsanız, bu net bir şekilde açıklanır. (Örn: “Gelirim 50.000 TL olmasına rağmen 25.000 TL nafakaya hükmedilmiştir, bu gelirimle yaşamam mümkün değildir…”)
- Deliller: İtirazınızı kanıtlayan tüm belgeler dilekçeye eklenmelidir. (Örn: Maaş bordrosu, borç dökümleri, karşı tarafın çalıştığını gösteren deliller vb.)
- Talep (Netice-i Talep): “Belirlenen … TL’lik tedbir nafakasının, sunulan deliller ışığında yeniden değerlendirilerek kaldırılmasını veya hakkaniyete uygun … TL’ye indirilmesini talep ederim.”
Mahkeme, bu dilekçenizi ve delillerinizi inceleyerek ara kararını değiştirebilir, miktarı azaltabilir veya talebinizi reddedebilir.
Bu yazımızla birlikte daha önce yazmış olduğumuz Nafaka Artırım Davası başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Tedbir Nafakası Ödenmezse Ne Olur? (İcra Takibi ve Hapis Cezası)
Mahkemenin ara kararla hükmettiği tedbir nafakası, kararın verildiği tarihten (veya talep tarihinden) itibaren ödenmesi gereken yasal bir borçtur. Eğer nafaka borçlusu bu ödemeyi gönüllü olarak yapmazsa, nafaka alacaklısının elinde çok güçlü yasal silahlar bulunmaktadır.
Tedbir Nafakası İcra Takibi Nasıl Yapılır?
Tedbir nafakası bir ara karardır, yani davanın sonundaki gibi “ilamlı” (kesinleşmiş mahkeme kararı) değildir. Bu nedenle, ödenmeyen tedbir nafakası alacağı için ilamsız icra takibi başlatılır.
- Süreç: Nafaka alacaklısı, elindeki ara karar metni ile birlikte İcra Dairesi’ne başvurur.
- Avantajı: Borçlu bu takibe itiraz etse bile, alacaklı “itirazın kaldırılması” davası açarak (elinde mahkemenin ara kararı olduğu için) bu itirazı çok hızlı bir şekilde kaldırtabilir ve takibe devam edebilir (maaş haczi, banka hesabı haczi vb.).
Tedbir Nafakası Hapis Cezası (Tazyik Hapsi)
Nafaka borcunun ödenmemesi, Türk hukuk sisteminde hapis cezası yaptırımı olan nadir borç türlerinden biridir. Bu hapis cezası, bir suçun karşılığı olan “hapis” değil, borçluyu ödemeye zorlamak için verilen “tazyik hapsi” (zorlama hapsi) niteliğindedir.
- Süreç: Alacaklı, icra takibi başlattıktan ve ödeme emri borçluya tebliğ edildikten sonra, borçlu hala ödeme yapmazsa, İcra Ceza Mahkemesi‘ne şikayette bulunur.
- Karar: Mahkeme, borçlunun ödeme gücü olmasına rağmen nafakayı kasten ödemediğine kanaat getirirse, 3 aya kadar tazyik hapsine hükmedebilir.
- Önemli Detaylar:
- Borçlu, hapse girerken veya hapisteyken borcu öderse derhal serbest kalır.
- Bu hapis cezası ertelenemez, paraya çevrilemez ve adli sicil kaydına (sabıka kaydı) işlenmez.
- Sadece şikayete konu olan son 3 aylık birikmiş nafaka için hapis cezası verilir.
Bu yaptırım, nafaka borcunun ne kadar ciddi ve kamu düzeni için ne kadar önemli görüldüğünün en net kanıtıdır.
Konu ile ilgili olarak Boşanmada Mal Paylaşımı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Sonuç: Tedbir Nafakası Sürecinizi Profesyonelce Yönetin
Tedbir nafakası, boşanma davası sürecindeki “geçici” bir önlem olsa da, tarafların dava boyunca maddi ve manevi olarak nasıl ayakta kalacaklarını belirleyen hayati bir karardır. Bu makalede gördüğümüz gibi, bu süreç “ne kadar nafaka alırım?” umudundan, “hapis cezası alır mıyım?” endişesine kadar çok hassas ve teknik dinamikler içerir.
İster dava süresince mağduriyetinizi önlemek için hak ettiğiniz nafakayı talep ediyor olun, ister gelirinize oranla belirlenen haksız ve yüksek bir miktara itiraz etmek istiyor olun; her iki durumda da sunacağınız deliller ve dilekçenizin hukuki gücü, mahkemenin “hakkaniyet” terazisini doğrudan etkileyecektir.
Glory Hukuk ve Danışmanlık olarak, kurucumuz Avukat Aliye Yıldız Varsın‘ın 20 yılı aşkın aile hukuku tecrübesiyle, bu karmaşık ve “ateşli” süreci sizin adınıza en başından itibaren yönetiyoruz. Haklarınızı korumak, davanızın geri kalanı için atacağınız en doğru adımdır.
Boşanma sürecinizdeki tüm adımlar hakkında detaylı bilgi almak için Ankara Boşanma Avukatı sayfamızı inceleyebilir veya tüm hukuki sorunlarınız için Ankara Avukat ekibimizle doğrudan iletişime geçebilirsiniz.
