Halk arasında “kullanılmayan izin parası” olarak da bilinen yıllık izin ücreti, işçinin kanunen hak ettiği ancak kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücretin, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda, kendisine parasal olarak ödenmesidir. Yıllık ücretli izin, Anayasal bir hak olan “dinlenme hakkı”nın bir parçasıdır. Bu nedenle, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, işçi iş sözleşmesi devam ederken (yani çalışırken) bu hakkından feragat edemez veya “izin kullanmayayım, parasını alayım” diyemez.
Kullanılmayan yıllık izin ücreti alacağı, ancak ve ancak iş sözleşmesi sona erdiğinde (işçi istifa etse de, işveren haklı nedenle kovsa da fark etmeksizin) talep edilebilir bir alacağa dönüşür. Bu rehberde, yıllık izin sürelerinin nasıl hak edildiğini ve bu hak paraya dönüştüğünde nasıl hesaplandığını adım adım inceleyeceğiz.
Yıllık İzin Süreleri Ne Kadardır? (Hak Kazanma Şartları)
Bir işçinin yıllık ücretli izne hak kazanabilmesi için, o iş yerinde (deneme süresi dahil) en az 1 (bir) tam yıl çalışmış olması şarttır. 1 yılını doldurmayan işçinin yıllık izin hakkı doğmaz.
İşçi, 1 yıllık çalışma süresini doldurduktan sonra, İş Kanunu’na göre aşağıdaki sürelerde yıllık izin kullanma hakkı kazanır. Bu süreler, işçinin o iş yerindeki toplam çalışma süresine (kıdemine) göre artar:
- 1 yıldan 5 yıla kadar (beşinci yıl dahil) çalışması olan işçiler: 14 Gün
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışması olan işçiler: 20 Gün
- 15 yıl (dahil) ve daha fazla çalışması olan işçiler: 26 Gün
Bu süreler, kanunen verilmesi gereken asgari sürelerdir ve iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir, ancak azaltılamaz.
Özel Durumlar:
- Yaş Şartı: 18 yaşından küçük (genç işçi) ve 50 yaşından büyük işçilere, çalışma sürelerine bakılmaksızın, verilmesi gereken asgari yıllık izin süresi 20 günden az olamaz.
- Yeraltı İşleri: Maden ocakları gibi yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık izin süreleri, yukarıdaki sürelere 4’er gün eklenerek uygulanır.
Kullanılmayan Yıllık İzin Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Kullanılmayan yıllık izin ücreti alacağı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki son “çıplak” brüt ücreti üzerinden hesaplanır.
Bu hesaplama, kıdem tazminatı hesaplamasından iki önemli noktada ayrılır ve bu detaylar hayati önem taşır:
Hangi Ücret Esas Alınır? (Çıplak Brüt Ücret)
Kıdem tazminatından farklı olarak, yıllık izin ücreti hesaplanırken işçinin “giydirilmiş” brüt ücreti (yani yol, yemek, prim gibi yan hakların eklendiği tutar) kullanılmaz.
Hesaplama, işçinin işten ayrıldığı tarihteki son “temel” (çıplak) brüt maaşı üzerinden yapılır. Bu brüt maaş 30’a bölünerek işçinin “günlük brüt ücreti” bulunur.
- Formül:
Toplam Kullanılmayan İzin Günüxİşçinin Son Günlük Çıplak Brüt Ücreti
Yıllık İzin Ücretinde “Tavan” Yoktur
Kıdem tazminatında, devletin belirlediği bir “tavan” (üst sınır) vardır ve maaşınız ne kadar yüksek olursa olsun, o tavanı aşan kısım için tazminat alamazsınız.
Ancak yıllık izin ücreti alacağında böyle bir tavan (üst sınır) yoktur. İşçinin son çıplak brüt maaşı o anki tavanın çok üzerinde olsa bile (örn: 100.000 TL), hesaplama bu 100.000 TL’lik gerçek maaş üzerinden yapılır.
Yıllık İzin Ücretinden Hangi Vergiler Kesilir?
Burası da kıdem tazminatından ayrılan en önemli noktalardan biridir. Kıdem tazminatı (damga vergisi hariç) vergiden muaftır.
Ancak kullanılmayan yıllık izin ücreti, hukuken “ücret” (maaş) olarak kabul edilir. Bu nedenle, hesaplanan brüt yıllık izin ücretinden tüm yasal kesintiler yapılır:
- Gelir Vergisi (Kümülatif vergi matrahına göre %15’ten başlayan dilimlerle)
- Damga Vergisi (‰ 7,59)
- SGK İşçi Primi (%14)
- İşsizlik Sigortası Primi (%1)
Tüm bu kesintiler yapıldıktan sonra kalan net tutar işçiye ödenir.
Bu yazımızla birlikte daha önce yazmış olduğumuz İhbar Tazminatı başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Yıllık İzin Ücreti Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Bu yazımızla birlikte işe iade davası başlılı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Sonuç: Yıllık İzin Alacaklarınız İçin Hukuki Destek
Kullanılmayan yıllık izin ücreti, işçinin “dinlenme hakkı”nın paraya dönüşmüş halidir ve iş sözleşmesi sona erdiğinde (fesih nedeni ne olursa olsun) talep edilebilir bir alacaktır.
Bu alacağın hesaplanması, kıdem tazminatından farklı olarak “çıplak brüt ücret” üzerinden yapılır, herhangi bir “tavan” (üst sınır) uygulamasına tabi değildir ve 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde talep edilmelidir. Bu teknik detaylar, hak ettiğiniz alacağın tam ve doğru olarak hesaplanması için kritik önem taşır.
Glory Hukuk olarak, Avukat Aliye Yıldız Varsın‘ın tecrübesiyle, kullanılmayan yıllık izin ücreti ve diğer tüm işçilik alacaklarınızın tahsili için yanınızdayız.
Bu konu, İşten Çıkarılma Tazminatı ana rehberimizin önemli bir parçasıdır. Tüm iş hukuku uyuşmazlıklarınızda uzman desteği almak için, ana hizmet sayfamız olan Ankara İş Hukuku Avukatı sayfamızdan veya genel hizmetlerimiz için Ankara Avukat sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
