Elbirliğiyle Mülkiyet (İştirak); Hukuk sistemimizde birlikte mülkiyet çeşitleri iki adettir: Elbirliğiyle mülkiyet ve paylı mülkiyettir.
Elbirliği mülkiyeti Türk Medeni Kanunumuzun 701. maddesi ve devamında düzenlenmiştir
TMK 701. Madde:
“Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmelere göre oluşturulan topluluk nedeniyle mallara müştereken sahip olanların mülkiyeti müşterek mülkiyettir.
Ortakların ortak girişimin mülkiyetinde belirli payları yoktur ve her birinin hakları ortaklığa giren tüm mallar için ortaktır.
Kanunun maddesinde yer alan “ortakların belirli bir payı yoktur, ancak ortaklığa giren tüm mallarda her birinin hakları ortaktır” ifadesi, kooperatif mülkiyetini paylı mülkiyetten ayırt etmek için çok önemli bir çerçeve oluşturmaktadır. Müşterek mülkiyette, ortakların hakları, müşterek mülkiyete konu olan malın tamamı üzerindedir. Ortakların tek başlarına tasarruf edebilecekleri belirli bir pay yoktur. Ayrıca ortaklar, ortaklık malvarlığının meyvelerinden pay alacakları gibi, ortaklığın tasfiyesinden de pay alacaklardır.
Elbirliğiyle Mülkiyet (İştirak); Miras ortaklıklarında mirasçılar arasındaki mülkiyet ilişkisi ortak mülkiyet şeklinde kurulur; Sonrasında tarafların istekleri doğrultusunda anlaşmaya varılabilir ve anlaşma sağlanamazsa İzale-i Şuyu Davası (ortaklığın feshi davası) da açılabilir.
Elbirliğiyle Mülkiyetin Kurulması
Müşterek mülkiyet davaları genel olarak adi ortaklık, aile mal ortaklığı, miras ortaklığı, edinilmiş malda ortaklık ve genel mal ortaklığı şeklinde sayılabilir.
Tüm bu müşterek mülkiyet davalarında ortaklar arasındaki ilişkide tüzel kişiliğin olmadığını görüyoruz.
Elbirliğiyle Mülkiyet/İştirak Halinde Mülkiyet Hükümleri
Türk Medeni Kanunumuzun 702/1. Ortakların hak ve yükümlülükleri, topluluğu meydana getiren kanun veya sözleşme hükümlerine göre belirlenir. Bu nedenle her ortaklık türü için düzenlendiği kanun ve/veya sözleşme hükümleri dikkate alınacaktır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise kanunda veya sözleşmede aksine hüküm bulunmayan hallerde ortaklık malları ile ilgili yönetim ve tasarruf işlemlerinin ortaklar tarafından oybirliği ile kararlaştırılacağı hükme bağlanmıştır.
Ortakların yönetimle ilgili oybirliği ile aldığı karar Böylece, yönetimin oybirliği ile aldığı karardan kurtulup kararları tek bir yöneticinin inisiyatifine bırakabilirler.
Ortaklar Arasındaki Dava Arkadaşlığı İlişkisi
Katılma durumunda, malda ortaklar arasında zorunlu bir dostluk vardır, yani tüm ortaklar birlikte dava açmak zorundadır; Aynı nedenle ortaklara karşı dava açılabilmesi için davanın tüm ortaklara karşı açılması gerekir.
Ortaklardan sadece birinin açtığı davalar usul ekonomisine uygun olarak reddedilmemeli, diğer ortakların muvafakatini alması veya vekil tayin etmesi için süre tanınmalıdır. Örneğin, terekedeki mirasçılardan birinin müşterek olarak açtığı davada, diğer mirasçıların muvafakatinin alınması veya terekeye vekil tayin edilmesi gerekir.
Ortaklar için icra takibinde de zorunlu dava söz konusudur. Ortaklar birlikte takip etmeli veya ortaklığı temsile yetkili kişi tarafından takip edilmelidir.
Ortaklar aleyhine açılacak icra takibinde ortaklar müştereken ve müteselsilen sorumlu olacağından ortakların tamamına karşı takibe gerek kalmayacak, bir veya birden fazlasına karşı takibe gidilebilecektir.
Elbirliğiyle Mülkiyetin Sona Ermesi
Elbirliği mülkiyetinin sona ermesi Türk Medeni Kanunumuzun 703. maddesinde düzenlenmiştir.
TMK 703. Madde:
“Kooperatif mülkiyeti, mülkiyetin devri, topluluğun dağılması veya ortak mülkiyete geçiş ile sona erer.
Tahsis, aksine bir hüküm bulunmadıkça, müşterek mülkiyet hükümlerine göre yapılır.
Yukarıdaki kanun maddesinde yazılı fesih şekillerinin sınırlı olduğunu söylemek doğru olmaz; kayıp, tahribat, zamanaşımı yoluyla kazanç vb. Koşulların bir sonucu olarak, ortaklar arasındaki işbirliği ile mülkiyet ilişkisi sona erebilir.
Ayrıca, mülkiyete konu taşınmazın zamanaşımına uğrayarak müştereken edinilmesi veya iyi niyetli bir üçüncü kişi tarafından güvene dayalı olarak edinilmesi hâlinde, söz konusu taşınmaz üzerindeki mülkiyet ortadan kalkar.
